Wil je succes in de liefde? Stop met studeren

Waarom veel hoogopgeleide vrouwen alleen blijven

Ze hebben een boordevol, boeiend leven, een mooi diploma en een veeleisende job. Maar… geen man. Heeft dat te maken met hun eisenpakket? Of met het feit dat veel mannen zo’n sterke, slimme vrouw toch wel wat bedreigend vinden? Over downdaten, venterige vrouwen en de vloek van vijftigplus.

“Het voelt alsof ik de trein heb gemist. Ik mag er nog zo hard achteraan hollen, ik haal hem niet meer in.” Lies is 43 jaar. Ze studeerde talen en heeft een goede job. Ze heeft een rijk sociaal leven en reist graag. Ziet er goed uit. Niemand die begrijpt waarom uitgerekend zij nog altijd alleen is. Ze heeft enkele relaties achter de rug, maar niets dat bleef duren. Interessante mannen komt ze nog nauwelijks tegen. “Een man hoeft van mij geen diploma te hebben, maar ik merk dat het beter klikt met mensen van hetzelfde niveau. Helaas wordt de vijver waarin ik moet vissen kleiner met de jaren. Er zijn meer hooggeschoolde vrouwen dan mannen en dat voel ik. Ik gebruik wel eens het beeld van een station. Als je aankomt in het spitsuur, rijden er een pak treinen. Maar als je later bent – en ik ben een laatbloeier – vertrekken er veel minder treinen. In mijn studietijd heb ik me vooral geconcentreerd op dat studeren. Soms vraag ik mezelf af of ik niet beter een gemakkelijker richting had gekozen. Dan had ik meer tijd gehad om een partner te zoeken op een moment dat er nog veel mensen vrij waren.” (lacht)

De cijfers geven Lies gelijk. Er zijn net zo veelmannen als vrouwen in België, maar het aantalhooggeschoolde vrouwen ligt hoger. En laten die hooggeschoolde vrouwen nu net een man willen met hetzelfde opleidingsniveau of hoger. Hoe hoger je geschoold bent als vrouw, hoe minder keuze in mannen.

De horror van het downdaten

“Veel mensen hebben een klassiek verwachtingspatroon”, zegt Rika Ponnet,  relatietherapeute en zaakvoerster van relatiebureau Duet. “Vrouwen willen een man met minstens dezelfde opleidingsachtergrond en het liefst een hogere maatschappelijke positie. Het zijn de hooggeschoolde vrouwen en de laaggeschoolde mannen die economisch het minst aantrekkelijk zijn, die het langst alleen blijven. Interessant is dat jonge vrouwen, twintigers, gemakkelijker kiezen voor een lager opgeleide man, net als vrouwen na
een echtscheiding.” Downdaten, zo heet dat tegenwoordig. “Een verschrikkelijk woord”, vindt Ponnet. “Mannen hebben altijd aan downdaten gedaan. (lacht) We vinden het dus nog altijd normaler dat een man samen is met een lager geschoolde vrouw dan omgekeerd.”

Maar zelfs al willen hoogopgeleide vrouwen een lageropgeleide man, dan nog is het de vraag of die mannen daarop zitten te wachten. “Er is een groep mannen die het moeilijk heeft met een vrouw die economisch sterker is. Die mannen ervaren het als vernederend en voelen zich minder veilig in zo’n relatie. Ze hebben het gevoel dat ze minder controle hebben. Daar moet je als man een sterk zelfbeeld voor hebben. Het is zeker niet altijd vanzelfsprekend, zeker als zo’n hooggeschoolde vrouw die carrière heeft gemaakt daar graag mee uitpakt: ‘Kijk mij eens, ik heb niemand nodig’. Dat schrikt af. Zulke vrouwen eisen bijna dat een man nog sterker staat en mannen hebben geen zin in een concurrentiestrijd. Een moeilijk verhaal. Toch stellen we in ons relatiebureau vast dat wie zich aanpast aan de marktomstandigheden, sneller een partner vindt.”

Gek, om over mannen en vrouwen te spreken als een markt. Maar zo is het wel. Een kwestie van vraag en aanbod. De vraag naar hooggeschoolde mannen is het hoogst, die naar oudere vrouwen het laagst. “Omdat veel mannelijke veertigers en vijftigers op zoek gaan naar een jongere vrouw, zouden vrouwen boven
de vijftig het moeten stellen met zestigers”, aldus Rika Ponnet. “Maar daar voelen zij zich te fit voor. We weigeren hen soms omdat we hen niet kunnen helpen.”

Ook bij het exclusieve relatiebureau Berkeley International – ‘Voor financieel onafhankelijke, succesvolle singles’ – moeten ze soms vrouwelijke 55-plussers afwijzen, al verwoordt Geneviève Heintz dat omfloerster. “We aanvaarden niet elke aanvraag van vrouwen boven de 55 jaar, zeker niet als ze lange lijstjes met onrealistische criteria hebben. Of een man een jongere vrouw wil of niet, hangt af van de kinderwens. Als veertigers nog kinderen willen, zoeken ze een jongere vrouw van in de dertig. Anders maakt leeftijd hen niet uit. Uiterlijk is wel belangrijk. Dat vrouwen op eigen benen staan, is bij ons juist een voordeel, want die mannen kwamen al genoeg vrouwen tegen die uit waren op hun geld. Wat ik wel hoor, is dat sommige vrouwen hun vrouwelijkheid een beetje kwijt zijn.”

Geen schouderklopjes, please!

Pardon? Dat ze hun vrouwelijkheid kwijt zijn? Heintz: “Ze stralen voornamelijk mannelijk ondernemerschap uit. Sommige vrouwen moeten weer meer vrouw worden, is de feedback die we van sommige mannen krijgen. Een vrouw aan de top van een onderneming moet hard werken en is voortdurend bezig met beslissingen te nemen. Dat is een rationele, zakelijke rol. Maar als je dat professionele hoedje ook draagt in je privéleven, schrikt dat mannen af.” Door te veel hun mannetje te staan op professioneel vlak, worden ze dus – euhm – minder vrouwelijk? “Ik denk bijvoorbeeld aan een vrouw die twee fijne ontmoetingen had met een man”, vertelt Heintz. “Het was gezellig geweest, maar wat hem stoorde, was dat ze te amicaal was. Ze had twee keer op zijn schouder geklopt, alsof hij haar beste vriend was. Tiens, dacht ik eerst, wat gek dat ze daarop letten! Maar het is soms zo. Die zachte verfijning is soms weggeëbd met de jaren. Die vrouw gaf toe dat ze dat inderdaad deed, uit gewoonte. Natuurlijk is dat niet de reden waarom het niets is geworden, maar uit die feedback heeft ze wel geleerd.”

Pijnlijk traditioneel allemaal. Al geldt dat evengoed voor de vrouwen. “Op de vraag: ‘Wat wil je in een relatie?’, antwoorden zij vaak: ‘Ik wil mij weer vrouw voelen.’ Dat kun je op verschillende manieren interpreteren, maar het heeft altijd te maken met thuiskomen, willen zorgen voor iemand en verzorgd willen worden. Het blijft belangrijk voor een vrouw dat ze kan opkijken naar een man. Daarom verwachten ze niet per se een academicus, wel iemand die gedreven is. Soms gaat het om vrouwen die in vorige relaties altijd alles moesten betalen. Op een bepaald moment begint dat te wegen. Ze willen dat de man financieel onafhankelijk is en willen niet altijd de leiding moeten nemen. Maar ze willen zeker niet in de schaduw staan.”

Je hebt natuurlijk ook hoogopgeleide vrouwen die helemaal niet zitten te wachten op een man. Niet voor het geld en ook niet voor de seks. Die kun je ook buiten een relatie vinden, toch? “Alsof je op elke hoek van
de straat een bedpartner scoort – ik dacht het niet”, zegt Rika Ponnet. “Dertigers die het elke week met een ander doen: dat wordt 
zo voorgesteld, maar in de praktijk is vrijblijvende seks beangstigend voor veel mensen. Mensen in een vaste relatie hebben meer
en betere seks dan singles. Casual seks zonder emotionele betrokkenheid of dieper contact, is weinig bevredigend.”

Een friend with benefits, dan? “Dat hoor je wel, zeker bij hoogopgeleide vrouwen die bewust of onbewust kiezen voor een leven als alleenstaande, met een carrière met alles erop en eraan. Ze hebben vaak een relatie die geen echte relatie is. Ze koesteren dan de illusie dat ze alles onder controle hebben. Als je om de twee weken met iemand naar bed gaat, ontstaat er vanzelf een band. Je zit daar sterker aan vast dan je vermoedt. Tegelijk is het voor sommigen de enige relatie die ze aankunnen, op het vlak van intimiteit.”

Huidhonger

Met een grijze zone wil Lies niets te maken hebben. “Ofwel ben je single, ofwel niet. Maar een flauw afkooksel van een relatie, dat is bij gebrek aan beter en daar past de romanticus in mij voor.” Door haar blog voor singles – www.oponseentje.blogspot.be – die ze een paar jaar geleden met andere alleenstaanden opstartte, weet ze dat het onderwerp leeft. “Ik hoor vaak dat de huidhonger het ergst is vlak na het einde van een relatie. Dan is fysiek contact een groot gemis. Maar intimiteit buiten een relatie kan juist heel confronterend zijn, omdat het niet voldoet aan het ideaalbeeld dat je voor ogen hebt van een relatie.”

Voor kinderen heb je geen man meer nodig. Er zijn steeds meer vrouwen die het zonder doen. In het UZ Jette zijn alleenstaanden tegenwoordig goed voor 26,7 procent van de inseminaties met donorzaad, terwijl dat in 1990 nog maar 5 procent was. Ook Lies heeft er even aan gedacht. “Maar uiteindelijk zou dat moeilijk te combineren zijn met mijn job, zou ik mijn omgeving te veel moeten belasten en ik zou willen dat zo’n kind in goede omstandigheden opgroeit, met twee ouders.”

Hoe hoger opgeleid, hoe minder kinderen. Veel vrouwen zijn tegenwoordig gewenst kinderloos. “Niet alleen omdat ze zo’n drukke job hebben”, zegt Rika Ponnet. “Het zijn vrouwen die erg gesteld zijn op de mogelijkheden die het leven je biedt als alleenstaande en bijvoorbeeld heel graag reizen. Al kunnen daar ook emotionele patronen onder zitten. Waarom geef je altijd absolute prioriteit aan die carrière? Dat kan te maken hebben met bindingsangst.” Ook voor vriendschap zijn mannen overbodig. “Vrouwen hebben meer vrienden”, aldus Ponnet. “Terwijl de gemiddelde man afhankelijker is van een liefdesrelatie voor de invulling van zijn persoonlijke behoeftes dan vrouwen.” Daar bedankt Lies voor. “Ik hoef geen man om samen voor de tv te hangen en voor een goed gesprek kun je ook – of soms zelfs beter – terecht bij een vriendin. Ik hoop nog altijd op een dag een passende partner tegen het lijf te lopen, maar het hoeft niet meer per se.”

Dit artikel verscheen eerder in De Morgen Magazine